Collectieve arbeidsovereenkomst (cao)

Al meer dan honderd jaar oud, maar nog altijd springlevend!

Lees­wijzer Inhoudsopgave

Een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) is een schriftelijke overeenkomst waarin afspraken over de arbeidsvoorwaarden zijn vastgelegd die betrekking hebben op (groepen) werknemers in een bedrijf of een bedrijfstak. De cao is een overeenkomst tussen één of meer werkgevers(organisaties) en één of meer vakbonden – de zogeheten partijen bij de cao.

cao, cao-kijkerWelke afspraken zijn er gemaakt?

• Bekijk de AWVN-site cao-kijker. Gedetailleerde informatie over de meest recente cao-akkoorden. Cao-kijker is toegankelijk voor iedereen!

CAO-info, cao-onderhandelingen• Gedurende het cao-seizoen houdt AWVN de ontwikkelingen bij van de cao-onderhandelingen en rapporteert daar tweewekelijks over in de nieuwsbrief CAO-info. Deze is gratis voor leden. Nog geen abonnee? Meld u aan! Van de laatste editie van CAO-info is ook altijd een webversie beschikbaar.

Arbeidsvoorwaardennota 2024

Arbeidsvoorwaardennota 2024

‘Richt het cao-overleg weer beter op de uitdagingen op lange termijn. Dat is in het belang van zowel werkenden als de continuïteit van bedrijven. Ondernemingen staan de komende jaren voor grote veranderingen en de economische situatie is onzeker. Zo dreigen investeringen stil te vallen.’ Dat schrijven AWVN, VNO-NCW en MKB-Nederland in de Arbeidsvoorwaardennota 2024 (‘De toekomst wacht niet’).

Waarom een cao?

Waarom is de cao zo’n belangrijk instrument op de arbeidsmarkt? Bekijk de vlog ‘Lang leve de cao’

Het collectief afspreken van arbeidsvoorwaarden heeft een aantal voordelen. Zo beperkt het tussen bedrijven concurrentie op arbeidsvoorwaarden, bevordert het gelijke behandeling en zorgt het ervoor dat de transactiekosten van de arbeidsvoorwaardenvorming relatief beperkt zijn – omdat de werkgever slechts één keer hoeft te onderhandelen voor een groep werknemers in plaats van met ieder individu afzonderlijk.

Mede vanwege het transactievoordeel is het gebruikelijk om na afloop de vakbonden waarmee is onderhandeld een kleine vergoeding per cao-werknemer toe te kennen (AWVN-werkgeversbijdrageregeling).

De meeste werknemers vallen in Nederland onder een collectieve arbeidsovereenkomst: het precieze aantal is een kwestie van definiëring, maar in totaal ruim 6 miljoen werknemers is een goed gefundeerde schatting. Dit is zo’n 70% van de Nederlandse beroepsbevolking. Dit percentage is al decennialang stabiel.

Is een cao verplicht?

Er is geen wettelijke plicht om een cao af te sluiten. Desondanks kunt u daartoe wél verplicht zijn, namelijk als:
• uw bedrijf aangesloten is bij een werkgeversorganisatie die een (bedrijfstak-)cao heeft afgesloten
• er in uw branche een bedrijfstak-cao van kracht is die algemeen verbindend verklaard is. De cao geldt dan in principe automatisch voor alle werkgevers in die bedrijfstak die onder de werkingssfeer van de cao vallen – dus ook als u geen lid bent van een werkgeversvereniging.

Ondernemings- of bedrijfstakcao

Een ondernemingscao is een cao die is afgesloten door een werkgever en een of meer vakorganisatie(s), en betrekking heeft op een specifieke onderneming. Soms hebben specifieke bedrijfsonderdelen een eigen cao, meestal vallen alle bedrijfsonderdelen onder één cao. Bij het ministerie van SZW worden op jaarbasis rond de 500 bedrijfscao’s aangemeld; die zijn van toepassing op ruim 500.000 werknemers.

Een bedrijfstakcao wordt afgesloten tussen een werkgeversorganisatie en een of meer vakorganisatie(s) en heeft betrekking op een hele sector of een deel van een sector. Bij het ministerie van SZW worden op jaarbasis bijna 200 bedrijfstakcao’s aangemeld; die zijn van toepassing op 5,5 miljoen werknemers. Ruim 4,5 miljoen werknemers vallen rechtstreeks onder de werking van een bedrijfstak-cao en ruim 0,5 miljoen worden door het algemeen verbindend verklaren van deze cao’s gebonden.

Wat staat er in de cao?

cao, cao-kijkerWelke afspraken zijn er gemaakt? Bekijk de AWVN-site cao-kijker
voor gedetailleerde informatie over de meest recente cao-akkoorden.

In de cao staan afspraken over arbeidsvoorwaarden, onder andere beloning, werktijden, arbeidsduur, verlofregelingen, toeslagen, overwerkregelingen, vakantiedagen, reiskosten- en andere vergoedingen, resultatendelingsregelingen, een eventuele pensioenregeling – et cetera.

Als er sprake is van een minimum-cao, dan mogen afspraken in de individuele arbeidsovereenkomst met de werknemer alleen afwijken als die in het voordeel van de werknemer zijn. Is er sprake van een standaard-cao, dan is het überhaupt niet toegestaan om af te wijken van de cao-bepalingen.

De agenda van het cao-overleg is de afgelopen decennia sterk uitgebreid met maatschappelijke thema’s, bijvoorbeeld arbeidsmarkt, inclusie, duurzame inzetbaarheid en werk-/privébalans. Ook over dit soort zaken worden vaak afspraken in de cao vastgelegd.

Vernieuwing van de cao op inhoud en proces

U wilt de cao vernieuwen? De inhoud van de gemaakte afspraken, en ook de manier waarop die afspraken tot stand komen, het proces? Een mooi traject dat de gesprekspartners hernieuwde energie kan geven en uw cao nieuw leven in kan blazen. Maar dat ook ingrijpend en tijdsintensief is. Hoe pakt u dat als werkgever slim aan?
Lees Waarom arbeidsvoorwaarden en het cao-proces vernieuwen?

cao, cao-proces vernieuwenDownload de AWVN-handreiking over het vernieuwen van arbeidsvoorwaarden en het cao-proces. Direct aan de slag in zes stappen

Of juist vernieuwing op de vorm: de cao-app!

cao-appCao-app: uw cao modern en toegankelijk beschikbaar, altijd en overal!

Met de cao-app zorgt u er als werkgever voor dat de cao altijd toegankelijk is voor al uw medewerkers. Uw cao-boekje is niet meer nodig. De cao-tekst wordt in deze app integraal opgenomen, is gemakkelijk doorzoekbaar en steeds actueel. Er zijn twee varianten: de cao-app basis en de cao-app plus. Deze variant biedt u vele extra mogelijkheden om uw medewerkers verder te informeren en het betrekken bij hun arbeidsvoorwaarden.

Cao-dashboard is een gratis service voor directe leden met een eigen cao. Het voorziet u van relevante, actuele informatie over het lopende cao-seizoen en vergelijkt de afspraken in uw huidige cao met de gemaakte afspraken in vergelijkbare cao’s. Zeker als de fase is aangebroken dat u zich voorbereidt op de cao-onderhandelingen is deze informatie van wezenlijk belang. Het cao-dashboard is ondergebracht in het AWVN-dataportaal.

Alle expertise in huis - wat AWVN voor u kan betekenen

AWVN-dienstverlening arbeidsvoorwaarden, cao
Let op: link werkt vanaf 31 maart 2024. Klik op de afbeelding voor een overzicht van de adviesdiensten van AWVN op het gebied van arbeidsvoorwaarden en cao-onderhandelingen. 
Adviseren en onderhandelen over cao’s is een van de kernactiviteiten van AWVN sinds de oprichting in 1919. AWVN is tegenwoordig betrokken bij de totstandkoming van meer dan de helft van de Nederlandse cao’s.

Als lid van AWVN krijgt u een half jaar voor het expireren van de cao een wake-up call. Uw vaste arbeidsvoorwaardenadviseur overlegt met u over de aanstaande cao-onderhandelingen en hoe AWVN u hierbij met raad en daad kan ondersteunen. Want op het gebied van cao’s en arbeidsvoorwaardenonderhandelingen, heeft AWVN op elk denkbaar aspect expertise in huis.

Uiteraard bent u ook voor cao-rechtelijke kwesties bij AWVN op het juiste adres. Wilt u bijvoorbeeld een algemeen verbindend verklaring aanvragen, of juist het tegenovergestelde – dispensatie ik voor een algemeen verbindend verklaarde cao krijgen (cao-recht)? Onze juristen en advocaten helpen u graag bij uw aanvraag bij het ministerie van SZW.

Switch naar een ander arbeidsvoorwaardenregime?

Van tijd tot tijd worden de AWVN-adviseurs geconfronteerd met werkgevers die overwegen om afscheid te nemen van hun huidige arbeidsvoorwaardenregime, en over te stappen op een ander regime. De werkgever is bijvoorbeeld gebonden aan een ondernemings-cao, maar wil voortaan de in de branche geldende cao gaan toepassen. Of de werkgever wil helemaal niet meer aan een cao gebonden zijn.

Van een…
• ondernemings-cao naar een arbeidsvoorwaardenregeling (AVR)
• bedrijfstak-cao naar een AVR
• ondernemings-cao naar een bedrijfstak-cao
• bedrijfstak-cao naar een ondernemings-cao.
Kan dat?
Dat hangt van de specifieke situatie af; de materie is complex. Neem, als u een dergelijke stap overweegt, tijdig contact op met uw arbeidsvoorwaardenadviseur om de voor- en nadelen en de consequenties van zo’n switch te bespreken.

Enkele klanten over ons

bpn
Arbeidsvoorwaarden moderniseren voor een hele branche: hoe doe je dat?

Arbeidsvoorwaarden vernieuwen voor één bedrijf is al moeilijk genoeg. Maar wat als je een groot deel van het HR-beleid van 65 werkgevers tegelijk moet professionaliseren? Rachel Heijne, directeur van de Branchevereniging Kringloop Nederland (BKN), staat voor deze pittige opgave.

Unilever: ‘Bij een modern bedrijf hoort een leesbare cao-tekst’

Unilever wilde de teksten in de cao moderniseren, zodat medewerkers er snel begrijpelijke informatie in terugvinden. AWVN begeleidde het traject.

Avebe nog aantrekkelijker werkgever na benchmark arbeidsvoorwaarden

Klantervaring. De zetmeel- en eiwitproducent schakelde AWVN in voor de overstap naar een meer marktconforme cao, om daarmee het aantrekkelijke werkgeverschap te behouden.

Cargill: medewerkers onderbrengen bij eigen cao’s

Cargill heeft met hulp van AWVN de Nederlandse medewerkers die nog onder zogenoemde ‘volg-cao’s’ vielen, ondergebracht bij een van de eigen cao’s.

Fujifilm: van ondernemings-cao naar arbeidsvoorwaardenregeling

AWVN heeft fotografiebedrijf Fujifilm begeleid bij het omzetten van de ondernemings-cao naar een arbeidsvoorwaardenregeling.

Huntsman: moderniseren cao leidt tot organisatieverandering

De cao moderniseren. Dat traject bij chemiebedrijf Huntsman in Rotterdam leidde tot een organisatieverandering, die wel recht doet aan de gedachte dat iedere werknemer verantwoordelijkheid draagt voor het welslagen van de onderneming.

Deel dit artikel via: Deel dit artikel via Whatsapp Deel dit artikel via Twitter Deel dit artikel via Facebook Deel dit artikel via Linkedin Deel dit artikel via Mail
aanmelden