Op 16 maart was het de dag van de thuiswerker. Heel veel zal er gemiddeld niet zijn gewerkt, aangezien de dag dit jaar op een zaterdag viel. Toch wil beleidsadviseur Mathijs Roodenburg de themadag graag gebruiken om nog even stil te staan bij de status van het hybride werken in Nederland.
Bekijk ook onze pagina over hybride werken
Toen ik enkele jaren geleden mijn afstudeeronderzoek deed naar ′hybride werken en productiviteit onder gemeenteambtenaren′, was het thuiswerken in veel organisaties nog in opkomst. Het heette toen nog ′Het Nieuwe Werken′, ook al was dat toen allang niet zo nieuw meer. Terwijl ik druk bezig was met mijn onderzoek, werd ik ingehaald door de actualiteit: de coronapandemie brak uit. Iedereen die kon thuiswerken deed dat in één klap ook. Inmiddels hebben zowel organisaties als werknemers de voordelen ontdekt van het hybride werken. Het is zelfs een blijvertje geworden. Maar wat zijn nu de belangrijkste aspecten van hybride werken? Tijd om de balans op te maken.
Helft Nederlanders werkt weleens thuis
Het CBS berichtte enkele dagen geleden dat ruim de helft (52%) van de Nederlandse beroepsbevolking (5 miljoen werkenden in 2023) weleens thuis werkt. Europees gezien zijn we zelfs kampioen thuiswerken. Die positie houden we vast. Het aantal thuiswerkers blijft zelfs langzaam groeien, constateert het CBS.
Per sector verschilt het aantal thuiswerkers sterk. Bepaalde werkzaamheden kunnen immers niet vanuit huis worden uitgevoerd. In de ICT werken de meeste mensen weleens vanuit huis en in de sector transport en logistiek het minste.
Thuiswerkvergoeding
De meeste werkgevers verstrekken inmiddels een thuiswerkvergoeding aan hun werknemers. Dit als tegemoetkoming voor de kosten die zij maken door het thuiswerken. Het gaat bijvoorbeeld om het elektriciteitsgebruik, water, gas en natuurlijk de koffie. In 2024 is de fiscale vrijstelling voor de thuiswerkvergoeding 2,35 euro per dag. Uit een inventarisatie van AWVN blijkt dat de meeste werkgevers deze verstrekken. Daarnaast stellen veel werkgevers een budget beschikbaar waarmee werknemers een goede en ergonomisch verantwoorde thuiswerkplek kunnen creëren. Denk hier bijvoorbeeld aan het aanschaffen van een goede bureaustoel.
Werk-privébalans
Veel werknemers vinden de betere werk-privébalans het belangrijkste voordeel van hybride werken. Zij kunnen immers zelf grotendeels bepalen op welke dagen zij thuiswerken (en op welke tijden). De meeste werknemers werken 2 á 3 dagen per week vanuit huis. Dit maakt het makkelijker om werk bijvoorbeeld te combineren met zorgtaken.
Een werknemer met een goede werk-privébalans is ook voordelig voor de werkgever. Dit omdat werknemers goed in staat zijn om op hun productiefste momenten te werken. Bovendien hebben zij thuis minder afleiding van het werk dan op kantoor. Dit bleek niet alleen uit mijn afstudeeronderzoek, maar is sindsdien ook geconcludeerd in andere onderzoeken. Wel kan deze flexibiliteit zorgen voor een vervaging tussen werk en privé. Dat vraagt van werknemers dat ze hun eigen grenzen goed stellen. Gelukkig lijkt dit in de praktijk in de meeste gevallen goed te gaan.
Dido-patroon
Dat werknemers zelf grotendeels hun eigen werkritme mogen bepalen, heeft helaas wel een nadelig maatschappelijk gevolg: het dinsdag-donderdagpatroon. De meeste werknemers reizen op deze dagen af naar kantoor. Dat levert drukte op. Lange files, volle treinen en alle werkplekken in de kantoortuin zijn bezet.
Het dinsdag-donderdagpatroon lijkt lastig te doorbreken. Werkgevers herkennen het probleem en zien hun kantoren op bijvoorbeeld woensdag en vrijdag grotendeels leeg staan. Uit onderzoek van AWVN blijkt echter wel dat zij de autonomie van werknemers belangrijker vinden dan bij te sturen op het thuiswerkpatroon. Het kantoor is steeds meer een ontmoetingsplaats, en aangezien woensdag en vrijdag dagen zijn waarop veel werknemers hun zogeheten parttime-dag hebben, is het niet gemakkelijk om werktijden te spreiden. Werkgevers vinden het wel belangrijk dat werknemers een paar dagen per week naar kantoor komen voor de sociale cohesie. Maar welke dagen dit dan zijn, is van ondergeschikt belang. De vrijmi-bo zal daardoor plaats moeten maken voor de domi-bo.
Hybride werken: voordelen wegen zwaarder dan de nadelen
Het hybride werken lijkt met name voordelen te hebben. Alhoewel er ook keerzijden zitten aan de massale toename van het thuiswerken, lijken zowel werkgevers als werknemers de voordelen zwaarder te vinden wegen dan de nadelen. Bijna twee jaar na het vervallen van de laatste coronamaatregelen durf ik daarom wel te stellen dat ′Het Nieuwe Werken′ het nieuwe normaal is geworden.
