PKB en verlof(spaar)regeling: vakantie of verlof?

Sommige bedrijven kennen naast de wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen nog andere vormen van (spaar)verlof, zoals het persoonlijk budget levensfase (PBL-uren). Ook een persoonlijk keuze budget (PKB) komt steeds vaker voor. Werknemers kunnen dan kiezen op welke manier zij bepaalde arbeidsvoorwaarden (zoals bovenwettelijke vakantiedagen) inzetten. Kwalificeren deze toegekende dagen als vakantie of als verlof?

Is er sprake van vakantie, dan zijn de wettelijke bepalingen met betrekking tot vakantiedagen van toepassing. Dat heeft gevolgen voor de afspraken die kunnen worden gemaakt. De Hoge Raad heeft recent iets meer duidelijkheid gegeven. Hoe zit het nu?

Casus Hoge Raad

In casu was sprake van een ′Keuzeplan′ (een soort PKB). Vrije uren mochten daarbij onder andere worden ingeruild voor uren in het kader van de Regeling Werktijdverkorting Oudere Werknemers (RO-uren).
De werknemer vorderde nabetaling van onregelmatigheidstoeslag over de vrije uren. Volgens de werknemer moest de onregelmatigheidstoeslag niet alleen worden uitbetaald over wettelijke vakantiedagen, maar ook over bovenwettelijke vakantiedagen. Daarbij kwam onder andere aan de orde of de vrije uren wel kwalificeren als vakantiedagen en of voor bovenwettelijke vakantiedagen een beperkter loonbegrip dan voor wettelijke vakantiedagen mag worden overeengekomen.

Definitie vakantie

Allereerst de vraag hoe de vrije uren en de RO-uren moeten worden gekwalificeerd. De ingezette vrije uren werden gekwalificeerd als bovenwettelijke vakantiedagen. Vervolgens rees de vraag of deze uren niet langer als vakantiedagen worden aangemerkt, indien de uren worden ingezet als RO-uren. De vrije uren zouden dan van kleur verschieten, namelijk van vakantie met alle wettelijke bepalingen daaromtrent naar het veel minder gereguleerde verlof.
De Hoge Raad gaat daar, in lijn met de kantonrechter, het Hof en de A-G, niet in mee. Volgens de Hoge Raad is sprake van vakantie als de aanspraak tot doel heeft om de werknemer betaald verlof te verschaffen in verband met de werkbelasting die op hem drukt. Dit was reeds bestaande rechtspraak.
De Hoge Raad gaat vervolgens verder en overweegt dat het er daarbij op aan komt of de vrijetijdsaanspraak op het moment van toekenning bedoeld is om de werknemer in verband met zijn werkbelasting gelegenheid te bieden voor rust en ontspanning. Indien de vrijetijdsaanspraak met dat doel is toegekend, verandert de aard van deze aanspraak niet als de toegekende uren vervolgens worden ingezet voor andere doeleinden.

Loonbegrip vakantie

Vervolgens is de vraag gerezen of de wet het toestaat om voor bovenwettelijke vakantiedagen een ander, minder ruim, loonbegrip overeen te komen dan voor wettelijke vakantiedagen.
De Hoge Raad gaat ook daar, in lijn met de kantonrechter, het Hof en de A-G, niet in mee. Het loonbegrip uit artikel 7:639 BW geldt zowel voor wettelijke als voor bovenwettelijke vakantiedagen. Voor bovenwettelijke vakantiedagen kan dus geen minder ruim loonbegrip worden overeengekomen dan voor wettelijke vakantiedagen.

Relevantie praktijk

Bovenwettelijke vakantiedagen maken regelmatig onderdeel uit van een PKB of soortgelijke regeling. De bovenwettelijke vakantiedagen kunnen dan binnen de bestedingsmogelijkheden van het PKB anders worden ingezet.
Bovenstaande rechtspraak brengt met zich dat de bovenwettelijke vakantiedagen, ook al worden zij niet (langer) als vakantie ingezet, toch vakantiedagen blijven. Het gevolg is dat het gehele wettelijke kader met betrekking tot vakantiedagen, zoals het loonbegrip, verjaring, opname en uitbetaling, van toepassing blijft. Dit beperkt de mogelijkheden en afspraken die in het kader van een PKB of verlof(spaar)regeling kunnen worden opgenomen.

Let op Dit is een andere situatie dan wanneer verlofuren direct worden toegekend met een ander doel dan vakantiedagen. In die situatie is er van begin af aan geen sprake van vakantiedagen. Daarbij speelt de vervolgvraag of de definitie van vakantie strikt of ruim moet worden uitgelegd. De A-G meent dat een ruime uitleg voor de hand ligt. De Hoge Raad heeft zich daar niet over uitgesproken.

Vragen over PKB of verlof(spaar)regeling?

Werkt u met een PKB of verlof(spaar)regeling? Dan is het goed om na te gaan of sprake is van vakantie of verlof en of de gemaakte afspraken in de regeling in lijn zijn met de wettelijke bepalingen. Heeft u daar vragen over? Neem gerust contact op via onderstaand blok met een van de AWVN-adviseurs.