Cao bagageafhandeling
De allereerste sector-cao voor passagiers- en bagageafhandeling op luchthavens is een feit. Het is een belangrijke stap naar verbeteringen in de toekomst, zeggen werkgevers en werknemers. Hoe kwam die sectorbrede cao bagageafhandeling, die op 1 juli 2022 ingaat en loopt tot en met 30 juni 2025, tot stand? ‘We moesten individuele bedrijfsbelangen en emoties opzij zetten. En ondertussen ook nog de coronacrisis overleven.’
Zowel werkgeversvereniging WPBL als vakbond FNV noemen de eerste sector-cao voor de passagiers- en bagageafhandeling een ‘historische stap’. De werknemers krijgen onder andere een hoger vast salaris en meer perspectief binnen hun salarisschalen. En betere afspraken over duurzame inzetbaarheid moeten ertoe leiden dat zij gezond en vitaal hun pensioenleeftijd kunnen halen.
Deze cao moet een einde maken aan de erosie van de arbeidsvoorwaarden in de sector. ‘Het traject was niet makkelijk’, zegt Michel van de Stolpe, voorzitter van WPBL en HR-directeur bij Swissport. ‘We moesten individuele bedrijfsbelangen en emoties opzij zetten. En ondertussen ook nog de coronacrisis overleven.’
Samen optrekken bij cao-onderhandelingen
Het begon allemaal in 2018, toen Menzies, Swissport en Aviapartner tegelijkertijd nieuwe cao’s moesten afsluiten. Stuk voor stuk mislukten de onderhandelingen met vakbond FNV. Dat was deels een strategische zet. ‘Voorheen onderhandelde elk bedrijf apart met de vakbond, dat wilde FNV veranderen’, zegt Van de Stolpe. ‘FNV kwam met een ultimatum, de drie bedrijven gingen niet akkoord en er volgden stakingen in de meivakantie.’
De drie afhandelaars besloten samen op te trekken bij de cao-onderhandelingen. Hoe ze dat zouden doen, wisten ze nog niet precies. Ze riepen de hulp in van adviseurs van AWVN. Van de Stolpe: ‘Binnen een week kwamen we met drie bedrijven tot een protocol sector-cao. Over het uitgangspunt waren we het snel eens: de race naar de bodem op arbeidsvoorwaarden moest stoppen. De uitwerking duurde langer.’
Van individueel naar collectief
Nadat de bedrijven met terugwerkende kracht ook hun bedrijfscao’s hadden geregeld, richtten de afhandelaars een werkgeversvereniging voor de sector op. Dankzij hun ervaring met een mislukte sector-cao voor de vracht, wisten Van de Stolpe en WPBL-penningmeester Peggy-Ann Vlug (HR-manager bij Menzies Aviation) hoe belangrijk zo’n onafhankelijk instituut is.
Vlug: ‘Het gezamenlijk belang moet voorop staan. Daarom zit per bedrijf één afgevaardigde in de vereniging, meestal is dat de HR-manager. CEO’s en leden praten mee, maar de vereniging beslist.’
Het Brabantse familiebedrijf Viggo wilde ook meedoen, want door oplopende werkdruk op Eindhoven Airport stond de vakbond op de stoep. In januari 2019 was de Werkgeversvereniging Passagiers- en Bagageafhandeling Luchtvaart, kortweg WPBL, een feit. Axxicom Airport Caddy en dnata sloten zich bij Swissport, Menzies, Aviapartner en Viggo aan. Samen vertegenwoordigen deze zes afhandelaars 90% van de werknemers in deze sector.
Voordelen voor werkgevers en werknemers
‘Gaandeweg zagen we de voordelen van het samen optrekken’, vertelt WPBL-secretaris Edwin van der Linden (HR-manager bij Viggo). ‘We hebben het goed voor met onze werknemers. Een gezamenlijke cao betekent dat concurrentie niet meer ten koste van het personeel gaat.’
Daarnaast versterkt een vereniging de positie van de bedrijven tijdens de onderhandelingen met de vakbond. Van de Stolpe: ‘Vroeger was je ‘maar een afhandelingsbedrijf’ in gesprekken met Schiphol of de politiek. Je werd niet zo serieus genomen zoals bijvoorbeeld KLM. Dat is echt veranderd. Als vereniging zijn we zichtbaar en mogen we meepraten.’
Samenwerking tussen concurrenten, dat is niet eenvoudig. ‘We worstelden met individuele belangen van de bedrijven’, vertelt Van der Linden. ‘Als bestuur moesten we misvattingen weerleggen, mensen op één lijn krijgen, commitment verwerven. Ondertussen voerde FNV de tijdsdruk op.’
Onderbouwing met cijfers en analyses
Keer op keer spraken de zes partners hun toewijding uit. Ja, ze wilden samen tot een cao komen. ‘We hadden daarbij veel hulp’, zegt Van de Stolpe. ‘Een facilitator hielp met relatiebeheer en AWVN was tijdens het hele traject onze deskundige, stabiele factor.’
Adviseurs Sandra Roording en Jan Paauw waren namens AWVN betrokken bij de onderhandelingen. Zij zetten onder andere de arbeidsvoorwaarden binnen de bedrijfstak af tegen die in andere sectoren. ‘Dankzij hun cijfers en analyses hoefden we niet af te gaan op veronderstellingen’, zegt Vlug. ‘Zij gaven ons de onderbouwing die we nodig hadden om draagvlak te krijgen voor de afspraken.’
De AWVN-adviseurs kennen de sector inmiddels goed. ‘De werknemers zijn gemotiveerd en enthousiast’, zegt Paauw. ‘Gemiddeld blijven ze ook lang bij hun werkgever, dat zegt wel iets. Met de nieuwe arbeidsvoorwaarden is het een stuk aantrekkelijker om in deze sector te werken.’
Roording en Paauw hielpen de partijen afspraken te maken. Vlug: ‘Het proces is best ingewikkeld. Het hielp dat AWVN volop ervaring heeft met cao-trajecten. Daar hebben we veel van geleerd.’
= tekst loopt door onder de foto =
Vooruitkijken tijdens de crisis
Leden van de WPBL wilden snel tot een sectorbrede cao voor de afhandelingssector komen. De laatste vergadering daarover stond gepland in maart 2020. Maar toen begon de coronacrisis en lag ineens alles stil. ‘De toekomst was heel onzeker voor alle ondernemers’, vertelt Paauw. ‘Een duurdere sector-cao kunnen betalen was toen absoluut niet aan de orde. Bedrijven leden verlies en moesten zelfs afscheid nemen van medewerkers.’
Toch kwamen zij anderhalf jaar later weer bij elkaar. ‘De krappe arbeidsmarkt was een belangrijke motivatie om verder vooruit te kijken’, vertelt WPBL-secretaris Van der Linden. ‘In alle sectoren is tekort aan mensen. Goede arbeidsvoorwaarden zijn dus essentieel om in de toekomst te kunnen groeien.’
Voorzitter Van de Stolpe benadrukt hoe bijzonder het is dat de concurrenten tijdens de crisis doorgingen met de onderhandelingen. ‘We zaten nog midden in lockdown toen we de laatste hand legden aan de cao-afspraken.’
Alle werknemers gaan erop vooruit
Op 13 april 2022 was het eindelijk zover: de werknemers stemden in met de allereerste sector-cao. Met de nieuwe cao gaat het loon de komende drie jaar flink omhoog. Medewerkers die nu net boven het minimumloon verdienen, gaan er in drie jaar tijd meer dan 20% op vooruit.
Nog meer voordelen: de jeugdloonschalen verdwijnen en 60-plussers kunnen minder uren werken met behoud van een groot deel van het salaris en volledige pensioenopbouw. De onregelmatigheidstoeslag blijft bestaan.
De cao zorgt ook voor betere roosters, onder andere door de afspraak dat twee diensten op één dag niet meer zijn toegestaan. Ook moet straks minstens 80% van de werknemers in vaste dienst zijn. Verder is er een nieuwe reiskostenvergoeding afgesproken die direct mee stijgt als de overheid besluit die te verhogen.
Gebruiksvriendelijke en digitale cao
De cao is niet alleen inhoudelijk modern, dat geldt ook voor de vormgeving. Er komt met hulp van AWVN een cao-app en een digitaal functiehuis, zodat werkgevers dat eenvoudig kunnen onderhouden. ‘We hebben ervoor gezorgd dat de tekst leesbaar is voor de gebruikers: onze werknemers’, vertelt Vlug. ‘Geen ouderwetse, moeilijke taal. Dat past niet bij een moderne cao.’
Werknemers waren ook nauw betrokken bij de onderhandelingen. Dat was een van de succesfactoren, vertelt Van der Linden. ‘Het is een cao van en voor werknemers geworden. Met hun pragmatische instelling zorgden zij voor focus. Medewerkers willen tenslotte gewoon weten: wat doet dat mijn salaris?’
Unaniem voor 14 euro
Alle partijen zijn trots op het resultaat. Een van de meest bijzondere afspraken is het minimum startsalaris: 14 euro per uur. FNV voert al jaren campagne om het minimumloon te verhogen naar dit bedrag.
De werknemers waren dan ook zeer tevreden met deze afspraak. En ook de werkgevers zijn er trots op. Vlug: ‘In de eindfase kwam FNV met dit voorstel. Na een kleine aarzeling zagen we het belang voor onze sector. Toen hebben we unaniem voor die 14 euro gestemd.’
‘Het perspectief in onze sector wordt zoveel beter dankzij deze cao’, zegt Van der Linden. ‘Deze cao versterkt onze concurrentiepositie als werkgever op de luchthavens en daarbuiten. Straks doen onze arbeidsvoorwaarden niet meer onder voor die van de industrie of logistiek. Er verandert echt iets.’
Tekst Claartje Vogel Beeld website WBPL en Jan Paauw (ondertekening)
