AWVN organiseert van woensdag 13 juni tot en met vrijdag 15 juni een inspiratiereis naar Estland en Finland voor vertegenwoordigers van de polder en HR-managers van grote bedrijven. Joyce Schaeffer is namens AWVN een van de deelnemers. Op deze plek houdt zij een reisdagboek bij.
Woensdag 13 juni Eerste stop: Tallinn
In Tallinn aangekomen, is onze eerste bestemming e-Estonia, waar onze koning een paar uur eerder ook op bezoek is geweest. e-Estonia is een informatiecentrum over de digitalisering in Estland. Toen Estland onafhankelijk werd, was er geen geld om een uitgebreide communicatie-infrastructuur aan te leggen. Gekozen is toen voor het uitrollen van een digitaal netwerk voor allerlei vormen van communicatie. Een persoonlijke ID-kaart geeft toegang tot dit systeem dat wordt gebruikt voor communicatie met de overheid, voor stemmen, maar ook voor vervoer, bankzaken en het medisch dossier. Opvallend simpel van opzet. Een eye-opener dat het ook op deze manier kan. Tegelijk realiseren we ons dat het overgaan op een dergelijk systeem in Nederland op veel meer weerstand zou stuiten. Dat dit technisch mogelijk is, wil nog niet zeggen dat het ook haalbaar is.
Nortal wacht ons op een steenworp afstand, een technisch adviesbureau gericht op de implementatie van digitale systemen. Het bedrijf heeft verschillende systemen voor Estland ontwikkeld en geïmplementeerd, zoals gezondheidsinformatie- en belastingsystemen. Inmiddels is Nortal ook actief in Noord-Amerika en het Midden-Oosten. Het bureau beseft dat de implementatie van systemen maar voor een beperkt deel van technologie afhangt: slechts 20 procent is technologie, 80 procent is verandermanagement, politiek en wetgeving. Ook vertrouwen van de gebruiker speelt een belangrijke rol.
Bij Nortal maken we kennis met de ‘HR wonder woman’ die ons vertelt over het HR-beleid. Nortal is een platte organisatie. Medewerkers werken in teams georganiseerd rond klantgroepen. Zij krijgen al snel de kans mooie projecten uit te voeren waarbij zij verantwoordelijk zijn voor het behalen van een resultaat. Om schaarse nieuwe ICT-medewerkers te werven, organiseert Nortal een zomeruniversiteit. Medewerkers krijgen een week training en werken vier maanden betaald aan een echte opdracht, waarna ze kans maken op een contract bij Nortal.
Na de inspirerende verhalen van e-Estonia en Nortal zet Vincent Bans van het NATO Cooperative Cyber Defense Center of Excellence ons met beide benen op de grond. Dit adviescentrum, dat door lidstaten van de NAVO wordt gefinancierd, is gericht op het voorkomen van cyberaanvallen. In duidelijke bewoordingen maakt Bans ons duidelijk dat cyberaanvallen een steeds groter risico vormen. En dat we ons daar maar matig bewust van zijn.
Donderdag 14 juni Werkgeven in Estland
Na een korte nacht en een heerlijk ontbijt, om 8.30 uur weer paraat voor de wandeling van het hotel naar de Employers Confederation. De werkgeversvereniging huist in een mooi historisch gebouw, niet te vergelijken met de Malietoren.
We starten met een presentatie van de bevlogen Maria Magdaleena (ja echt!) van Jobbatical, een detacheerder die wereldwijd mensen voor tijdelijke banen werft. Zij geloven in de toegevoegde waarde van culturele diversiteit. Via een platform worden tijdelijke banen aangeboden. Mensen van allerlei nationaliteiten kunnen hierop solliciteren. Niet je nationaliteit of culturele achtergrond staat centraal, maar de vraag of jouw competenties passen bij de aangeboden baan. Jobbatical streeft naar het opheffen van belemmeringen om overal te kunnen werken, bijvoorbeeld door een oplossing te vinden voor het steeds moeten aanvragen van visa. Jobbatical is niet alleen een platform, maar ook een organisatie met 40 bevlogen medewerkers van allerlei nationaliteiten, die werken op flexibele plaatsen en flexibele tijden en veel waarde hechten aan internationale samenwerking. We zijn geraakt door het optimisme en de ambitie die Maria uitstraalt.
Na deze bevlogen presentatie komt de vertegenwoordiger van de Employers Confederation aan het woord. Estland heeft 1,3 miljoen inwoners. Met 5,8 procent is de werkloosheid laag. Export zit vooral in traditionele sectoren, zoals machines, hout en mineralen. De belangrijkste uitdagingen voor werkgevers lijken op die in Nederland. Bijvoorbeeld meer flexibiliteit in arbeidsverhoudingen, met specifieke aandacht voor het behoud van inzetbaarheid van ouderen en arbeidsgehandicapten, hervorming van het systeem van werkloosheid, het stimuleren van een ‘leven lang leren’ door snelle veranderingen in werk en het versterken van ICT-kennis en -vaardigheden. Anders dan Nederland heeft Estland geen migratievraagstuk. De werkgeversvereniging zou best meer migratie willen; de beschikbare arbeidscapaciteit krimpt, waardoor het risico ontstaat dat de economische groei stagneert. Meer migratie lijkt echter niet bespreekbaar. Estland doet er dan ook alles aan om de beschikbare arbeidscapaciteit maximaal te benutten. Naast eerder genoemde maatregelen wordt de pensioenleeftijd ieder jaar met 3 maanden verhoogd, nu is dat nog 64 jaar.
’s Middags laten we Tallinn achter ons en vertrekken we met de boot naar Helsinki. Genoeg tijd om op het water te reflecteren op wat de sprekers uit Estland ons hebben gebracht aan inspiratie en nieuwe inzichten. Op het Finse vasteland wacht ons morgen weer een vol programma.
Vrijdag 15 juni Laatste lezing Juhani Ilmarinen
De wandeling begint deze vrijdag wat eerder en voert ons naar de Nederlandse ambassade in Helsinki. Daar krijgen we een korte introductie van de ambassadeur over Finland, waarin hij benadrukt dat de onderlinge relatie tussen Nederland en Finland goed is.
De topper van deze ochtend is professor Juhani Ilmarinen die een indrukwekkende presentatie geeft over werkvermogen (work ability). Hij maakt indruk met zijn goed onderbouwde analyses van werkvermogen en zijn inzicht en advies over interventies. Vooral zijn boodschap dat ‘weten’ nog niet hetzelfde is als ‘doen’ wordt breed herkend en erkend. De 73-jarige goeroe blijkt vandaag zijn laatste presentatie te geven, voor onze groep. Een indrukwekkend moment. Met een staande ovatie en groepsfoto zetten we hem in het zonnetje.
Na de lunch een discussie met Markus Kanerva, managing director van Tänk, een onafhankelijke Finse denktank, over de opzet van een experiment met het basisinkomen, nu nog in de opstartfase. Het experiment kent diverse doelen:
• behoefte om het sociale verzekeringsstelsel toekomstbestendig te maken
• de mogelijkheid om parttime te werken stimuleren; veruit de meeste Finnen werken fulltime;
• bureaucratie rond uitkeringen beperken;
• mensen met een uitkering stimuleren om weer aan de slag te gaan. Prikkels ontbreken, doordat werken niet altijd loont.
De groep waarmee geëxperimenteerd gaat worden, bestaat uit 2.000 willekeurig gekozen werklozen. We hebben een interessant gesprek over de voor- en nadelen en de inrichting van het experiment.
Dan is het tijd voor ons laatste bezoek, aan Finnair. De vliegtuigmaatschappij heeft een transformatie ondergaan van een verlieslijdende onderneming in 2014 naar een groei van 6,6% in 2017. In 2014 begint Eija Hakakari, Senior Vice President People & Culture, bij Finnair. Zij moet een cultuurverandering begeleiden en het vertrouwen van medewerkers in het management terugwinnen. Alle leidinggevenden en medewerkers krijgen een training in de nieuwe waarden van Finnair. Als er weer financiële ruimte is, krijgen alle medewerkers ongeacht hun functieniveau 2000 euro voor hun bijdrage aan de cultuurverandering. Dankzij een intensief en helder gestructureerd programma, met grote betrokkenheid van medewerkers, stijgt stap voor stap de medewerkerstevredenheid én de klanttevredenheid. Sturen op de relatie tussen beide scores is essentieel. Haar boodschap: ‘Veranderen lukt alleen met betrokken en geïnspireerde medewerkers’. We zijn onder de indruk van haar passie en vastberadenheid.
Onze reis zit erop. De dagen zijn omgevlogen, de groep was hecht en enthousiast, de dagen afwisselend en het reisschema punctueel. Op de terugweg beginnen we voorzichtig na te denken over de bestemming van volgend jaar.
