Beloningsgrondslagen vormen de basis voor de beloning van een werknemer (en daaruit voortvloeiende beloningsverschillen tussen werknemers). Welke grondslagen bij het bepalen van de beloning meer of minder gewicht krijgen toebedeeld, is afhankelijk van wat wordt beoogd. Om de discussie over de keuze van grondslagen te vereenvoudigen zijn ze hier gerubriceerd in vier categorieën: functie-inhoud, de functionaris, werkresultaat en context (de situatie).

Functie-inhoud (werk)
Bij deze categorie gaat het om die aspecten van het werk die met de verwachte bijdrage te maken hebben. Deze bijdrage is gekoppeld aan de rol of functie die iemand bekleedt binnen een organisatorisch verband. In veel organisaties wordt de inhoud van de rol of functie vastgelegd in de vorm van een beschrijving van verantwoordelijkheden op resultaatgebieden. Op basis van, al of niet gesystematiseerde, opvattingen over het belang van die verantwoordelijkheden, wordt onderscheid gemaakt tussen de ene en de andere verwachte bijdrage. Gangbare terreinen waarop dit onderscheid wordt gebaseerd zijn o.a.:
• complexiteit van de vraagstukken die in de functie moeten worden opgelost
• functioneel toegekende vrijheid om meer of minder autonoom beslissingen te nemen
• reikwijdte (o.a. omvang en tijdshorizon) van de gevolgen van beslissingen die in de functie genomen moeten worden
• benodigde inhoud en aard van kennis om de functie adequaat te kunnen uitoefenen
• benodigde mentale en fysieke vaardigheden om de functie adequaat te kunnen uitoefenen.
Deze grondslagen worden meestal in samenhang bekeken bij het onderbouwen van beloningsverschillen. Men spreekt dan van de grondslag “functiezwaarte” (zie ook functiewaardering).

De functionaris
Deze grondslag heeft betrekking op de kenmerken van de functionaris – de persoon die functie vervult. Uitdrukkelijk worden alle kenmerken die leiden tot discriminatie zoals bedoeld in de wet, uitgesloten als grondslag. Er blijven er dan nog meer dan voldoende over die wel als basis voor beloningsdifferentiatie kunnen dienen. Een niet-limitatieve, maar voor de praktijk tamelijk representatieve opsomming.
• Opleiding
Het al of niet bezitten van diploma’s wordt benut voor beloningsdifferentiatie. Deze grondslag speelt vaak op de achtergrond of aan het begin van carrières een rol.
• Ervaring
Deze grondslag wordt in wervingsadvertenties wel verbijzonderd tot aantoonbare en relevante ervaring. Ervaring opgedaan in een bepaalde positie in een organisatie is qua betekenis makkelijker te overzien. Dit soort ervaring, ook wel functionele anciënniteit genoemd, wordt vaak uitgedrukt in functiejaren. Omdat daarmee een link is gelegd naar leeftijd, kan sprake zijn van (indirecte) discriminatie.
• Leeftijd