Jongerenparticipatie: van pionieren naar structurele invloed

Jongeren een stem geven binnen organisaties is niet alleen wenselijk, maar ook noodzakelijk. Dat blijkt uit de ervaringen van Ruben Smit, tot afgelopen week bestuurslid namens Jong AWVN van het jongerenplatform van de SER, en Mariëlle Thomas, bestuurslid van Jong UWV. Beiden zetten zich op hun eigen manier in voor de structurele verankering van jongerenstemmen binnen hun organisatie. ‘Wat je erin stopt, krijg je dubbel en dwars terug’, zegt Ruben.

Jongeren aan tafel bij beleid en besluitvorming
Voor Ruben begon jongerenparticipatie bij de SER met het besef dat jongeren geen structurele plek aan tafel hadden. ‘Sinds 2015 bestaat het jongerenplatform binnen de SER, opgericht door Mariëtte Hamer. Maar dat had lange tijd geen structurele verankering binnen de commissies’, vertelt hij. ‘Het afgelopen jaar hebben we daarom gepleit voor een structurele vertegenwoordiging. Die is er nu: in elke commissie zit een jongerenvertegenwoordiger met een adviserende rol. ’Die adviserende rol blijkt cruciaal, zeker bij grote thema’s zoals de herziening van het belastingstelsel of toeslagen. ‘We willen daar echt aan bijdragen, omdat zulke onderwerpen jongeren direct raken’, aldus Ruben. Ook Mariëlle benadrukt het belang van betrokkenheid bij beleid. ‘Bij Jong UWV praten we elk kwartaal met de raad van bestuur. Op basis van input van onze bijna 2.800 leden, brengen we concrete thema’s in, zoals het inzetten van secundaire arbeidsvoorwaarden voor het aflossen van studieschulden of vaste kantoordagen voor hybride werken.’ En met succes: beide voorstellen zijn inmiddels overgenomen.

Beiden benadrukken dat participatie meer is dan alleen meedenken. Ruben: ‘Het moet geen vrijblijvende inspraak zijn aan het einde van een traject. Echte participatie begint aan de voorkant, bij de agenda.’
Mariëlle onderstreept het belang van eigenaarschap: ‘Soms moet je zelf het initiatief nemen. We merkten bijvoorbeeld dat er wel enquêtes waren gedaan naar uitstroom van jongeren, maar dat er niets mee gebeurde. Dus hebben we zelf werkgroepen opgezet om dat aan te pakken.’
Maar die actieve rol vraagt ook tijd. ‘Het is deels vrije tijd, deels mag ik het combineren met werk’, zegt Ruben. ‘Je moet er echt ruimte voor krijgen en het willen. Zeker als je, zoals ik, ook een jong gezin hebt.’ Mariëlle vult aan: ‘Ik ben nu zwanger, dus ook bij ons zijn we bezig met opvolging. Dat is belangrijk voor de continuïteit. Daarom streven we er ook naar dat bestuursleden maximaal tweeënhalf jaar blijven.’

Begeleiding als sleutel tot gelijkwaardigheid
Volgens Ruben is begeleiding essentieel om jongeren als gelijkwaardige gesprekspartner te laten functioneren. ‘Er is een verschil tussen gelijk en gelijkwaardig. Wij zorgen binnen het platform voor goede voorbereiding met behulp van beleidsmedewerkers, zodat jongeren goed beslagen ten ijs komen.”
Ook binnen organisaties kan begeleiding het verschil maken. Bij de RET, waar Ruben werkt, wordt daarin geïnvesteerd. “We bieden bijvoorbeeld ondersteuning op het gebied van taal en digitale vaardigheden. Dat verlaagt de drempel voor deelname.’

De impact van jongerenstemmen
Dat jongerenparticipatie impact heeft, bewijzen de voorbeelden. Zo noemt Ruben met trots de generatiecheck als een belangrijk resultaat van het jongerenplatform. ‘Daarmee wordt bij elk beleidsvoorstel gekeken naar de impact op verschillende generaties. Die aanpak is al overgenomen door het ministerie van Binnenlandse Zaken en enkele gemeenten.’
Ook Mariëlle ziet de impact van hun werk. ‘Dankzij onze inzet is het nu mogelijk om via je arbeidsvoorwaarden je studieschuld af te lossen. En vanaf 2026 zijn er vaste kantoordagen om de onderlinge verbinding te versterken.’

Toekomst: verbreding en verankering
Beide bestuurders zien een toekomst waarin jongerenparticipatie verder verbreed en verankerd wordt. ‘Het is nu nog pionieren’, zegt Ruben. Mariëlle denkt dat organisaties nog veel kunnen doen. ‘Geef jongeren vrijheid en autonomie. En betrek hen vanaf het begin. Het is niet alleen goed voor de organisatie, maar ook voor hun persoonlijke ontwikkeling.’