De Prinsjesdagplannen zijn gepubliceerd en de eerste analyses zijn geschreven. Wat zijn de belangrijkste inzichten en waar moeten organisaties mee aan de slag? We gaan erover in gesprek met verschillende werkgevers. Met vandaag: Wouter van der Heijde, Manager Policy, Benefits and Systems bij Shell. Met hem bespreken we de Prinsjesdagplannen in verhouding tot de arbeidsmarkt en arbeidsmigratie.
Wat vindt u van de Prinsjesdagplannen?
“Het kabinet wil op een aantal terreinen het eerder ingezette beleid continueren. Dat is goed nieuws voor zowel Nederlandse als buitenlandse bedrijven die actief (willen) zijn in ons land. Een bestendig beleid is immers cruciaal voor het Nederlandse vestigingsklimaat. Om een voorbeeld te noemen: we staan voor een grote energietransitie. Ook voor een organisatie als Shell die hier miljarden in investeert is het belangrijk om duidelijkheid en zekerheid te hebben bij het doen van investeringen en het opstarten van nieuwe innovaties. Zowel nu als in de toekomst. We zijn daarom blij dat het kabinet beleid zoveel mogelijk stabiel wil houden voor wat betreft een aantal grote onderwerpen. Bijvoorbeeld op het gebied van waterstof en het onder de Noordzee opslaan van CO2. Deze projecten zijn belangrijk voor het behalen van de Nederlandse klimaatdoelstellingen.
Daarentegen zien we wel dat het de bedoeling is om onderaan de streep behoorlijk te bezuinigen op onderwijs en innovatie. Dat een risico voor Nederland. Om de huidige en toekomstige arbeidsmarktkrapte tegen te gaan is een hogere arbeidsproductiviteit nodig. En dat gebeurt niet vanzelf. Innovatie en onderwijs zorgen er op langere termijn onder andere voor dat we werkprocessen kunnen optimaliseren en we hetzelfde werk met minder mensen uit kunnen voeren. Zonder innovatieruimte komen we daar niet aan toe. Hier ligt mijns inziens dus juist een sleutel voor onze toekomstige welvaart en welzijn, in plaats een besparingsmogelijkheid. Daar ligt dus een gevaar op de loer.”
Welke uitdagingen ziet u voor HR?
“Door de arbeidsmarktkrapte komt er steeds meer druk te staan op het leveren van producten en diensten. Niet alleen in een paar sectoren, het is echt een maatschappelijk probleem waardoor onder meer de zorg, onze veiligheid maar ook bijvoorbeeld de energietransitie onder druk komen te staan. Met de toenemende vergrijzing (de demografische ontwikkelingen liegen er niet om) zal de roep van vakbonden om vervroegd uittreden en om een kortere werkweek het probleem alleen maar groter in plaats van kleiner maken. Nogmaals, we moeten juist productiever worden met z’n allen in Nederland. Gelukkig ziet het kabinet dit probleem en is de wil aanwezig om te werken aan oplossingen.
De uitdaging zit hem dus in het verbeteren van de arbeidsproductiviteit. Het kabinet lijkt nu vooral in te zetten op het ‘vast’ maken van flexibele arbeid. Dit door werken in een vast dienstverband aantrekkelijker te maken. Helaas wordt er minder gekeken naar hoe we ‘vast’ juist flexibeler kunnen maken. Beide aspecten behoeven gelijke aandacht. Een goede balans creëert de juiste mate van flexibiliteit in de arbeidsmarkt, wat weer bijdraagt aan een verhoogde, duurzame productiviteit. Een van de vele voorbeelden is de uitzonderingspositie die Nederland heeft ten opzichte van omringende landen als het gaat om de twee jaar loondoorbetaling bij ziekte. Dat belemmert werkgevers, ten koste van productiviteit. Zeker bij kleinere, maar ook grotere ondernemingen. In de kabinetsplannen is er helaas nu nog weinig aandacht voor hoe we dit soort drempels weg kunnen nemen.”
Arbeidsmigratie is een belangrijk politiek thema. Welke invloed hebben de kabinetsplannen op dit gebied op jullie organisatie?
“De Nederlandse bevolking groeit momenteel alleen nog door (arbeids)migratie. Het kabinet benadert arbeidsmigratie nu voornamelijk als probleem. Ik zou daar voorzichtig mee zijn. We kunnen arbeidsmigratie ook als deel van de oplossing zien, zolang we maar grip hebben op het soort arbeidsmigratie dat we willen.
Arbeidsmigratie is immers één van de sleutels waarmee we krapte tegen kunnen gaan. Om ons welvaartsniveau en vestigingsklimaat op pijl te houden is het belangrijk dat we een wijze balans vinden in hoe we arbeidsmigranten inzetten. Bijvoorbeeld door goed en kritisch te kijken naar welke doelgroepen we nodig hebben in welke sectoren. De geluiden uit een deel van de politiek geven wat mij betreft op dit punt wel reden tot zorg. Gelukkig heeft het kabinet besloten om de expatregeling deels te behouden (van 30 naar 27 procent, red.). Voor een bedrijf als Shell is dat heel belangrijk om hoogopgeleide buitenlandse werknemers (en dus kennis) naar Nederland te blijven halen.”
Heeft u advies voor het kabinet?
“Grote ondernemingen en sectoren als de industrie worden op dit moment vaak onterecht weggezet als boosdoeners. Er wordt onvoldoende onderkend dat ze een cruciale schakel zijn voor de huidige en toekomstige welvaart en het welzijn van Nederland. Niet zelden draagt de politiek bij aan deze beeldvorming en mijn advies is om daar behoedzamer mee om te gaan. Naast het voeren van een bestendig beleid is het belangrijk om een visie voor de toekomst te hebben. Denk goed na over wat voor een land we in de (nabije en verre) toekomst willen zijn en leer van andere landen.”
