Beste mevrouw Van Gennip,
Van harte gefeliciteerd met uw benoeming tot minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid! De leden van werkgeversvereniging AWVN en ik zijn verheugd dat u met deze belangrijke portefeuille aan de slag gaat. Door de lange formatieperiode stond de arbeidsmarktagenda een tijd stil, terwijl in dit domein ontzettend veel te doen is. In mijn gesprekken met onze leden – kleine en grote werkgevers en brancheverenigingen, actief in de industrie, dienstverlening en publieke sectoren – merk ik steeds weer dat er grote steun, en ook wel ongeduld, is om de arbeidsmarktinfrastructuur, sociale zekerheid en pensioenen te hervormen.
Dat is niet de enige reden dat wij blij zijn met uw aantreden. Met uw komst en die van minister Schouten hebben de eerste vrouwelijke ministers hun intrek genomen op het ministerie van SZW. Een inspirerend signaal naar jonge vrouwen in Nederland dat topfuncties ook voor hen binnen bereik zijn en dat hun dromen en ambities groot mogen zijn. Dat signaal is anno 2022 welkom, want nog altijd zijn vrouwen ondervertegenwoordigd in diverse beroepen en functies.
Als minister van SZW bent u op één van de knooppunten in onze samenleving beland: de wereld van werk. Een plek waar talenten, ideeën, zingeving, sociale verbintenissen, maatschappelijke doelen en bestaanszekerheid samenkomen. Nederland heeft een indrukwekkende reputatie: in vrijwel geen ander Europees land is zo’n groot deel van de bevolking werkzaam en zijn mensen zo tevreden over hun werk. Tegelijkertijd komt met dit succes een verantwoordelijkheid: we moeten de arbeidsmarkt goed laten functioneren voor mensen die hun plek niet vinden én zorgen dat de arbeidsmarkt in de toekomst een waardevol knooppunt blijft.
De titel van het regeerakkoord, Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst, drukt treffend uit waar volgens AWVN het accent voor het arbeidsmarktbeleid zou moeten liggen.
Omzien naar elkaar, want de verschillen op de arbeidsmarkt zijn nu ongerechtvaardigd groot, waardoor een deel van de beroepsbevolking primaire zekerheden mist en een ander deel juist overbeschermd wordt. We zullen daarvoor de balans tussen vast en flex moeten herstellen door de regels voor flexwerk, zzp’ers en vast werk aan te passen. In het SER-advies voor de middellange termijn is een set aan voorstellen gedaan om de balans op de arbeidsmarkt te herstellen. Ik ben blij te lezen dat u van plan bent dit advies als uitgangspunt te nemen voor het beleid.
Vooruitkijken naar de toekomst is minstens net zo belangrijk in het domein van werk en inkomen, want de economie is verwikkeld in een digitale en duurzame transitie waarin de arbeidsmarkt een versneller kan zijn, maar net zo goed een vertrager. Organisaties en werkenden moeten deze transities grotendeels waarmaken, en dat kan alleen als ze over verandervermogen en de juiste skills beschikken. Daar wringt de schoen.
Nog lang niet alle organisaties en werkenden in Nederland zijn in staat om de transities op te vangen en te benutten. Werkgevers maken zich daar zorgen over. Daarom wil ik u alvast twee boodschappen meegeven.
1. Laat arbeidsmarktkrapte niet de rem op maatschappelijke verandering zijn
In de afgelopen 50 jaar is het niet voorgekomen: het aantal vacatures stijgt ruim boven het aantal werkzoekenden uit, zo meldde het CBS onlangs. Ook in AWVN-onderzoek zien we deze ongekende krapte terug: 9 op de 10 werkgevers heeft te maken met personeelstekorten en de meeste werkgevers verwachten dat de tekorten verergeren. De gevolgen zijn groot: van bovenmatige werkdruk tot structureel overwerk, van lange levertijden tot oplopende prijzen, en van lagere productkwaliteit tot het sluiten van vestigingen. Gezien de voortgaande vergrijzing en aanhoudende mismatch is duidelijk dat de situatie de komende jaren alleen maar nijpender wordt. Het regeerakkoord stelt grote maatschappelijke ambities, zoals de stikstofreductie, het versnellen van de energie- en klimaattransitie, extra woningbouw en het veiligstellen van de zorg voor toekomstige generaties. Gemene deler is dat arbeidskracht nodig is, maar daaraan is nu juist een groot gebrek.
AWVN vindt daarom dat we fundamenteler moeten kijken naar twee oplossingsrichtingen voor de krapte. Eén is het beter benutten van de bestaande beroepsbevolking, door meer uren werken aantrekkelijker te maken voor mensen met kleine banen en door mensen van buiten de arbeidsmarkt eenvoudiger een plek bij een werkgever te bieden. Twee is het efficiënter en creatiever organiseren van werk, bijvoorbeeld door intensiever gebruik te maken van technologie en mensen beter inzetbaar te maken. Met beide oplossingsrichtingen kunnen werkgevers zelf aan de slag, maar stimulerend beleid van het kabinet is onontbeerlijk. Wat dat precies inhoudt? Daarvoor verwijs ik u graag naar onze arbeidsmarktagenda Andere Koek!
2. Maak Nederland klaar voor transities door te investeren in de leercultuur
De transities waar we voor staan zijn in deze brief al diverse keren voorbijgekomen. Het kabinet schrijft in het regeerakkoord dat deze opgaven op de gemiddelde burger abstract overkomen, terwijl wel iedereen nodig is om ze mogelijk te maken, en de gevolgen iedereen raken. De arbeidsmarkt zal ook hierin een knooppunt zijn: transities worden concreet als mensen merken dat hun werk verdwijnt, ingrijpend verandert of schaars is. De beste manier om hiermee om te gaan is te zorgen dat werkenden zichzelf blijven ontwikkelen, zodat ze makkelijker binnen hun werk en over de arbeidsmarkt bewegen. Leren en ontwikkelen gedijt in een leercultuur, maar werkgevers zien dat die, ondanks alle pogingen, niet goed van de grond komt. Ook hier zijn fundamentele ingrepen nodig. AWVN wil zich inzetten om werkgevers daaraan te laten bijdragen en zal waar nodig het kabinet om steun vragen.
Deze brief begon ik met de constatering dat inspiratie het begin is van grote dromen en ambities. Dit is ook één van de doelen die we onszelf als AWVN stellen: werkgevers inspireren om groter te dromen en ambities te stellen die verder gaan dan de eigen organisatie en de korte termijn. Dat doen wij onder andere door werkgevers bij elkaar te brengen in netwerken. Zo komt binnenkort de top van de HR-wereld bijeen tijdens de AWVN HR-top. Ik nodig u van harte uit daarbij aanwezig te zijn en hoop u dan deelgenoot te maken van de dromen en ambities van onze leden, en van de praktijk van de wereld van werk zoals zij die dagelijks meemaken.
Mede namens de leden en adviseurs van AWVN wens ik u veel plezier en succes in deze mooie rol!
Met vriendelijke groet,
Raymond Puts
