De Wet flexibel werken (Wfw) is op 1 januari 2016 in werking getreden.
De Wfw is ontstaan omdat er behoefte bestond om arbeidsuren flexibel(er) in te kunnen richten. Bijvoorbeeld om de kinderen naar school te kunnen brengen of boodschappen te doen voor een zieke buurvrouw. De wet beoogt daarmee de combinatie van arbeid en privé effectief te ondersteunen.
De voorloper van de Wfw, de Wet aanpassing arbeidsduur (Waa), gaf de werknemer de mogelijkheid om de werkgever om vermindering of vermeerdering van de arbeidsduur te vragen. Met de komst van de Wfw werd daarnaast een verzoek om aanpassing van werktijden en arbeidsplaats mogelijk. Sinds 1 augustus 2022 is de Wfw wederom uitgebreid, ditmaal met de mogelijkheid voor de werknemer om meer voorspelbare en zekere vorm van arbeid te vragen.
De Wet flexibel werken bestaat daarmee uit vier onderwerpen:
arbeidsduur, werktijden, arbeidsplaats, meer voorspelbare en zekere vorm van arbeid.
Elk onderwerp heeft zijn eigen regeling. Dit is hieronder op hoofdlijnen schematisch weergegeven.
| arbeidsduur | werktijden | arbeidsplaats | meer voorspelbare en zekere arbeid | |
| verzoek | ||||
| hoe | schriftelijk bij werkgever | idem | idem | idem |
| wie | werknemers die 6 maanden in dienst zijn op beoogde ingangsdatum | idem | idem | idem |
| wanneer | tenminste twee maanden voor beoogde ingangsdatum | idem | idem | geen wettelijke termijn |
| inhoud | tijdstip ingang, gewenste omvang aanpassing arbeidsduur, eventueel gewenste spreiding werktijd |
tijdstip ingang, gewenste spreiding werktijden |
tijdstip ingang, gewenste arbeidsplaats |
geen wettelijke vereisten |
| hoe vaak | een keer/jaar, te rekenen vanaf afwijzen of inwilligen door werkgever | idem | idem | idem |
| reactie | ||||
| wanneer | een maand voor beoogde ingangsdatum | idem | idem | binnen een maand na het verzoek (10 of > werknemers);
binnen drie maanden na het verzoek (<10 werknemers) |
| hoe | schriftelijk; bij niet-inwilligen of afwijken motiveren | idem | idem | schriftelijk en gemotiveerd |
| afwijzen / inwilligen | inwilligen, tenzij zwaarwegende bedrijfs- en/of dienstbelangen
spreiding van de uren inwilligen, tenzij redelijkheid en billijkheid |
tijdstip ingang en omvang aanpassing inwilligen, tenzij zwaarwegende bedrijfs- en/of dienstbelangen
spreiding van de uren inwilligen, tenzij redelijkheid en billijkheid |
overwegen; overleg met de werknemer bij afwijzing | geen wettelijke vereisten; afwijzen staat in beginsel vrij |
Zwaarwegende bedrijfs- en/of dienstbelangen
De werkgever kan het verzoek om aanpassing van de arbeidsduur of de werktijden alleen afwijzen als er sprake is van een zwaarwegend bedrijfs- en/of dienstbelang. Dit is een vrij zware toets. De werkgever moet aan kunnen tonen dat toewijzing van het verzoek leidt tot ernstige problemen bijvoorbeeld op het gebied van de veiligheid of van financiële, organisatorische of roostertechnische aard. Ook kan gedacht worden aan ernstige problemen voor de bedrijfsvoering bij de herbezetting van de vrijgekomen uren (bij vermindering van de arbeidsduur) of bij het niet voorhanden zijn van voldoende werk (bij vermeerdering van de arbeidsduur).
Redelijkheid en billijkheid
De afwijzingsgrond van de spreiding van de uren als gevolg van de aanpassing arbeidsduur/werktijd is redelijkheid en billijkheid. Dit is een lichtere toets dan de toets van zwaarwegende bedrijfs- en/of dienstbelangen. Er zal onder andere rekening moeten worden gehouden met maatschappelijke en persoonlijke belangen.
Gevolgen
Als een werkgever niet of te laat op een verzoek beslist, wordt het verzoek conform de wensen van de werknemer ingewilligd. Reageer dus op tijd!
Afwijkingsmogelijkheden
Uitsluitend ten aanzien van vermeerdering van de arbeidsduur of aanpassing van de arbeidsplaats of de werktijd kan worden afgeweken bij cao of – indien er geen cao is of indien deze geen bepalingen bevat – met OR/personeelsvertegenwoordiging.
De bepalingen over arbeidsduur, werktijd en arbeidsplaats zijn niet van toepassing op een werkgever met minder dan 10 werknemers.
Doorwerken na de AOW-leeftijd
De Wet flexibel werken is buiten toepassing verklaard voor AOW-gerechtigde werknemers, zodat de werkgever niet verplicht is om in te gaan op verzoeken om uitbreiding (of vermindering) van het aantal te werken uren.
Update Maaike Hilhorst, 10/2022
