Wet aanpak schijnconstructies (WAS)

De Wet aanpak schijnconstructies (WAS; wettekst) heeft als doel werknemers beter te beschermen tegen onderbetaling, om constructies aan te pakken die zijn opgezet om regels voor minimumloon en cao-afspraken te omzeilen en om bonafide werkgevers te vrijwaren tegen oneerlijke concurrentie.

De WAS is in de periode 1 juli 2015 – 1 januari 2017 in fases ingevoerd.

Op 1 juli 2015 is de ketenaansprakelijkheid voor het loon ingevoerd.

• Werkgever én opdrachtgever aansprakelijk voor loon
De werknemer kan de opdrachtgever van de werkgever aansprakelijk stellen voor betaling van loon waarop hij recht heeft (ketenaansprakelijkheid voor loon). Voor de introductie van de WAS, was alleen de werkgever hiervoor aansprakelijk. Zo heeft de werknemer meer mogelijkheden om achterstallig loon op te eisen.

Op 1 januari 2016 zijn maatregelen ingevoerd met betrekking tot het duidelijk omschrijven van zaken op de loonstrook en het uitbetalen van het nettoloon via de bank. Ook zijn regels ingevoerd die het mogelijk maken voor de Arbeidsinspectie om controlegegevens openbaar te maken.
• Loonstrook
Werkgevers moeten zorgen dat de loonstrookjes begrijpelijk zijn voor het personeel. Ook moeten zij alle bedragen op de loonstrook duidelijk toelichten. De Inspectie SZW kan werkgevers een boete geven als de loonstrook niet klopt.
• Minimumloon via bank betalen
Werkgevers mogen het minimumloon niet meer contant betalen. Wat een werknemer meer dan het minimumloon verdient, mag de werkgever nog wel contant betalen.
• Naming & shaming
De Arbeidsinspectie controleert of werkgevers zich aan de regels voor minimumloon houden. Bij overtreding legt de Inspectie een boete of een dwangsom op. Ook maakt de Inspectie de namen bekend van alle bedrijven die zijn gecontroleerd. Dus niet alleen van bedrijven die de regels niet naleven maar ook van gecontroleerde bedrijven die dat wel doen.

Het laatste onderdeel van de Wet aanpak schijnconstructies is ingegaan op 1 januari 2017: het verbod op inhoudingen op en verrekeningen met het wettelijk minimumloon.
• Alle constructies zijn verboden waarbij werkgevers minder dan het hele minimumloon betalen. Bijvoorbeeld wanneer zij ten onrechte maaltijdkosten of verzekeringspremies inhouden op het loon. Op het minimumloon mogen alleen volgens de wet verplichte of toegestane bedragen worden ingehouden, zoals belastingen en premies.
Inhoudingen op kosten voor huisvesting (maximaal 25% van het minimumloon) en zorgverzekering zijn wel mogelijk. De werknemer moet hiervoor een schriftelijke volmacht aan de werkgever geven. De huisvesting moet voldoen aan een aantal kwaliteitsnormen.

De ketenaansprakelijkheid voor loonvordering is op 1 januari 2017 uitgebreid met de overeenkomst tot het vervoeren van goederen over de weg en de overeenkomst tot het doen vervoeren van goederen over de weg (de ‘expeditie-overeenkomst’). Dit betekent dat opdrachtgevers voor vervoer van goederen over de weg aansprakelijk gesteld kunnen worden als er sprake is van onderbetaling van de werknemer.

Breed bereik
De Wet aanpak schijnconstructies (WAS) heeft een breed bereik en richt zich niet alleen tot de bouw- en de uitzendsector. In potentie hebben alle werkgevers die personeel inlenen met de WAS te maken.
Het wetsvoorstel komt voort uit het in april 2013 afgesloten Sociaal akkoord waarin sociale partners en de regering overeen kwamen om een einde te maken aan verscheidene misstanden op de arbeidsmarkt.

Meer informatie
In onderstaande publicatie van SZW (2017) geeft het ministerie meer duidelijkheid op een aantal vragen die in de praktijk kunnen voorkomen over het laatst in werking getreden deel van de WAS – over de inhoudingen en verrekeningen.
WAS: verplichtingen inzake de WML