Sociale veiligheid en waarderen van werk

Sociale veiligheid is een actueel en belangrijk thema in veel organisaties. Het speelt in vrijwel alle sectoren en raakt aan de manier waarop werk wordt ingericht. Het beïnvloedt onder meer hoe functies vorm krijgen, hoe verantwoordelijkheden worden verdeeld, hoe teams samenwerken en de wijze waarop leiderschap invulling krijgt.

Tegelijkertijd roept het vragen op: hoe geef je sociale veiligheid een plek in het functiehuis? Wat betekent het voor de inrichting van werk? En heeft het invloed op functiewaardering en beloning?

Sociale veiligheid in functies: waar speelt het en hoe?

Sociale veiligheid gaat over bescherming tegen door mensen veroorzaakte bedreigingen en criminaliteit. Het gaat hier dus niet om fysieke veiligheid wanneer je werkt met machines of gevaarlijke stoffen, maar om sociaal-emotionele veiligheid. Denk aan intimidatie, pesten, agressie, discriminatie of machtsmisbruik. Mensen moeten zich veilig voelen om goed te kunnen functioneren.
Sociale veiligheid speelt in tal van sectoren een rol. Denk aan het openbaar vervoer, recreatie, energie- en milieudiensten, supermarkten, zorginstellingen, onderwijs en horeca.
Ook de functies waarin sociale veiligheid een rol speelt, zijn divers. Zo zijn er functies waarin het actief handhaven van veiligheid tot de kerntaken behoort – zoals het geval is bij BOA’s, toezichthouders en begeleiders. Daarnaast zijn er functies waarin veiligheid niet de hoofdtaak is, maar wel een belangrijk onderdeel van het werk is. Denk aan balie-medewerkers, docenten of zorgverleners. Daarnaast zijn er ook nog ondersteunende functies zoals HR-adviseur of vertrouwenspersoon, die een rol spelen bij het organiseren en borgen van sociale veiligheid.

Aanpak voor plek in functiehuis

Een belangrijk inzicht: zorgen voor sociale (on)veiligheid is niet altijd incidenteel. In veel functies is het een structureel onderdeel van het dagelijks werk en dus verdient het een plek in het functiehuis. AWVN hanteert hiervoor een vierstappenaanpak.

1. Laat functieonderzoek uitvoeren
Onderzoek via functieonderzoek of interviews wat ‘sociale veiligheid’ betekent binnen de organisatie- en functiecontext. Breng in kaart welke structurele, opgedragen werkzaamheden in het kader van sociale veiligheid van de functiehouder worden verwacht.
2. Beoordeel of sociale veiligheid functioneel is
Zijn werkzaamheden rondom sociale veiligheid een structureel onderdeel van de functie, en moet de functiehouder hier actief op handelen of mee omgaan? Dan behoort dit te worden opgenomen in de functiebeschrijving. Toets daarbij ook of er sprake is van een escalatieladder of vastgelegde procedures.
Wordt een medewerker slechts zijdelings geconfronteerd met sociale (on)veiligheid – bijvoorbeeld als teamlid of bij incidentele situaties – dan kan dit wel worden beschreven, maar is ook een andere vorm van borging gepast (zie stap 4).
3. Indien onderdeel van functieomschrijving: waardeer via functiewaarderingssysteem
Wanneer sociale veiligheid een structureel onderdeel vormt van de functie-inhoud, dient het ook als zodanig gewaardeerd te worden. Gebruik het geldende functiewaarderingssysteem om de impact op functieniveau en -zwaarte te beoordelen.
4. Kies de juiste borging
Het thema sociale veiligheid kan via tal van verschillende HR-instrumenten worden geborgd, ook als het niet structureel in de functie is ingebed. Let er daarbij wel op dat het niet dubbel wordt gewaardeerd. Denk aan trainingen, intervisie, gedragscodes of ondersteuning door vertrouwenspersonen.
Daarnaast is het belangrijk dat organisaties blijvend aandacht hebben voor medewerkers die met sociale onveiligheid te maken krijgen. Dit vraagt om het erkennen van hun ervaringen, het versterken van weerbaarheid en vooral om te investeren in krachtig en verantwoordelijk leiderschap.

Toekomstige aandachtspunten: blijven ontwikkelen
Een belangrijke vraag: wegen we sociale veiligheid wel zwaar genoeg in ons functiewaarderingsystematiek? En zou maatschappelijke impact explicieter meegewogen moeten worden?
Hoewel het AWVN-functiewaarderingssysteem ORBA op zichzelf voldoende aanknopingspunten biedt, is de weging van die gezichtspunten nog onderwerp van reflectie. Deze vragen sluiten aan bij het bredere AWVN-onderzoek Toekomst waarderen van werk, waarin wordt onderzocht hoe functiewaardering blijvend kan aansluiten op de opvattingen over de waarde van werk en maatschappelijke ontwikkelingen, zoals duurzaamheid, inclusiviteit en veiligheid.

Dit blog is een verslag van de bijeenkomst van het AWVN-netwerk Waarderen van werk, ‘Sociale veiligheid en waarderen van werk’, die op 6 juni 2025 plaatsvond. HR-professionals en -adviseurs gingen tijdens deze bijeenkomst over dit onderwerp in gesprek.
Wil je weten hoe jouw organisatie sociale veiligheid kan borgen in functies en waardering? Of zoek je begeleiding bij het actualiseren van functiebeschrijvingen? Neem contact op met AWVN via werkgeverslijn@awvn.nl of bel 070 850 86 05.