Een kwart van de Nederlandse werkgevers zet in op automatisering om personeelstekorten op te vangen. Vooral AI-oplossingen zijn populair. Maar welke impact wordt er nu écht verwacht van AI op de werkvloer? En belangrijker nog: waar moet je als werkgever rekening mee houden? AWVN zet de belangrijkste inzichten op een rij.
De afgelopen periode zijn er veel nieuwe rapporten verschenen over de impact van AI op werk. Onderzoekers willen bijvoorbeeld weten wat de gevolgen zijn van het toenemende gebruik. Andere studies willen vooral antwoord op de vraag of automatisering ook personeelsvermindering tot gevolg heeft. Eén vraag komt echter steeds weer terug: maakt AI ons werk dadelijk allemaal overbodig?
Daarover zijn de meningen verdeeld. Als we diverse krantenkoppen mogen geloven, zijn er met name in de Verenigde Staten al veel werknemers ontslagen omdat AI het werk overnam. Tegelijkertijd zien we ook nieuwsberichten over bedrijven die vertrokken werknemers weer opnieuw moesten aannemen, omdat AI ‘toch niet al het werk van mensen kan overnemen’.
Aan de slag met AI binnen de organisatie?
Het is tijd voor HR om de regie te pakken bij AI-projecten binnen de organisatie. Weten waar je kunt beginnen? Bekijk de tips in de AI-starterkit van AWVN.
Ga naar de AI-starterkit
De impact van AI op de inhoud van het werk
Op basis van de praktijk lijkt het allemaal nog wel mee te vallen. Mensen zijn lang niet overal te vervangen door AI. Het UWV heeft onlangs diverse Nederlandse experts over dit onderwerp gesproken. De consensus die daaruit naar voren kwam, is dat AI het werk niet laat verdwijnen, maar wel impact heeft op de inhoud ervan.
De invloed van AI op werkend Nederland is al goed merkbaar. Uit onderzoek van ING blijkt dat het gebruik van generatieve AI in een jaar tijd met 12 procent toegenomen in Nederland. In hetzelfde onderzoek is verder te lezen dat ruim de helft van de Nederlanders weleens AI gebruikt.
Ook werkgevers kijken naar de inzet van AI. Het wordt als oplossing gezien voor arbeidsmarktkrapte, de achterblijvende productiviteitsgroei en de toegenomen kosten. Ter illustratie: een kwart van de Nederlandse werkgevers heeft in het tweede kwartaal van 2025 ingezet op automatisering om personeelstekorten op te vangen.
AI heeft vooral invloed op banen met repeterende werkzaamheden
AI lost niet alleen tekorten op, het zorgt ook voor veranderingen in het werk. ‘In tegenstelling tot eerdere technologische innovaties, kan AI ook minder routinematige taken automatiseren en lijkt AI vaak complementair te zijn aan cognitieve vaardigheden’, zo stelt de SER in haar advies AI en werk.
Makkelijker gezegd: vooral werknemers met een kantoorbaan lijken de impact van AI te (gaan) merken. Het kan hun werk makkelijker maken en daarmee inhoudelijk veranderen. Maar ook deels of zelfs helemaal vervangen. Volgens het UWV zorgt AI ervoor dat er minder vraag is naar banen met een sterke focus op taal en data, waar veel sprake is van repeterende werkzaamheden. Hiermee worden vooral administratieve, financiële, juridische, ICT-, creatieve en klantcontactberoepen geraakt. Een afnemende vraag naar arbeid is met de huidige krappe arbeidsmarkt geen gigantisch probleem. De inzet van AI kan in deze gevallen juist een uitkomst zijn om het werk tóch gedaan te krijgen en de werkdruk onder personeel te verlagen.
Wat kan AI eigenlijk (niet)?*
AI kan:
- Gegevens analyseren
- Repetitieve taken automatiseren
- Spraak- en tekstherkenning
- Beeldherkenning
- Voorspellingen doen
- Kunst, muziek en verhalen generen
Maar niet:
- Zelf denken
- Context en nuance écht begrijpen
- Originele inzichten creëren
- Moreel en ethisch oordelen
- Emoties begrijpen
- Echte creativiteit
*Overzicht met behulp van AI gegenereerd
Voorkom een mismatch: investeer in goede AI-scholing
De inzet van AI zorgt wel voor een ander vraagstuk. Experts zijn het erover eens dat AI het werk gaat veranderen en dat er problemen kunnen ontstaan als mensen zich niet (bij)scholen. Dan kan er namelijk een mismatch ontstaan tussen de vraag en het aanbod van wat werkgevers zoeken en wat werknemers kunnen.
Werkgevers doen er goed aan om verwachte veranderingen door het gebruik van AI binnen de organisatie in kaart te brengen. Want vraagt dit bijvoorbeeld om andere vaardigheden van werknemers? Kijk naast de eigen AI-investeringen ook goed naar wat werknemers zelf doen. Steeds meer medewerkers gaan bijvoorbeeld zelf aan de slag met AI-tools om het werk te optimaliseren. Het is goed om hier de vinger aan de pols te houden en de mogelijke impact in kaart te brengen. Zeker als de insteek is om de arbeidsproductiviteit te verhogen. De techniek alleen zorgt namelijk niet voor een verhoging van de arbeidsproductiviteit. De mensen die ermee werken, moeten goed uit de voeten kunnen met de techniek om er echt een efficiëntieslag mee te kunnen maken.
Tot slot is het ook goed om te investeren in de (digitale) vaardigheden die nu en in de toekomst nodig zijn binnen de organisatie. Niet alleen in de vorm van trainingen of opleidingen, maar ook qua tijd, door werknemers te laten leren op de werkvloer. Op die manier maakt AI ons niet overbodig, maar kan het een verrijking zijn op de werkvloer.
